موضوعات :

کلمات کليدي :

ديگر مطالب اين نويسنده :

گفت و گو با مدیر مسئول تلویزیون « تمدن» در کابل

محمد سرور رجایی

 محمد رحمتی لیسانس روانشناسی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران دارد و فعلا کارشناسی ارشد حقوق را در دانشگاه آزاد واحد کابل می‏خواند. در سالهای حضورش در ایران نزدیک به پنج سال به عنوان نویسنده با شبکه سراسری رادیو معارف همکاری داشته است. او در سال 81 به کشورش باز می‏گردد و چهار سال به عنوان رییس امور تربیتی  وزارت معارف افغانستان فعالیت می‏کند. رحمتی از اواخر سال 85 مدیر تولید تلویزیون تمدن می‌شود و حالا  مدیرمسئولی این شبکه دینی را نیز به عهده دارد.

تلویزیون تمدن، کارهای مقدماتی خود را از سال 85 آغاز کرده و پس از آماده سازی سیستم‏های پخش در تاریخ هشت ثور(اردیبهشت) 1386 فعالیت آزمایشی خود را شروع نمود. پس از دوماه رسماً افتتاح و وارد فضای رسانه‏ای کشور شده و فعالیت جدی خود را شروع می‏کند. پس از یک ماه 24 ساعته می‌شود.

 از سال 1387 هم از طریق اینترنت در همه جای دنیا قابل دریافت است. عمده مخاطبان از طریق ماهواره در کشور پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند. مخاطبان ما ارتباط بسیار خوبی با ما دارند، به خصوص در مناسبت‏های اسلامی مثل ماه رمضان و ماه محرم. مخاطبان دیگری هم داریم که توسط اینترنت از زلاندنو گرفته تا آمریکا و اروپا از برنامه‏های ما استفاده می‏کنند. مخاطبانی که توسط ایمیل با ما از این کشورها ارتباط می‏گیرند.

ما نهایت کوشش خود را می‏کنیم که تولیدات و برنامه‏‏‏هایی که از تلویزیون تمدن نشر می‏شود، متناسب با روحیات مخاطب افغانستانی باشد. و در آن نیاز‏های دینی، اجتماعی و فرهنگی و حتی اقتصادی در نظر گرفته شود. برنامه‌هایی که در داخل کشور ساخته می‏شوند و تهیه کنندگانی که این‌جا هستند، درک نزدیکتری به واقعیت‏های جامعه دارند. بر همین اساس بخش قابل توجه هزینه‏های ما در ساخت تولیدات برنامه‏های داخلی مصرف می‏شود.

یکی از اهداف اصلی تلویزیون تمدن ادامه دادن جهاد در عرصه فرهنگی و رسانه‏ای است. ما امروز فعالیت خود را متصل با مقاومتی می‏دانیم که در دوران جهاد پدران، برادران، مادران، خواهران و همه‏ی مردم ما انجام دادند. ما در این عرصه یکی از تلویزیون‏های فعال افغانستان هستیم که دغدغه بسیاری نسبت به معرفی ارزش‌های جهاد به نسل جدید افغانستان داریم. ما در مناسبت‏های مختلف جهاد و مقاومت همیشه تمرکز داشتیم. مثل روز شش جدی 58 ، بیست و شش دلو 1366 ، سوم حوت 58 یا روز قیام مردم هرات بیست و چهارم حوت 57. ما مستندهای گوناگونی را برای آکاهی بخشی مردم  در این ارتباط پخش می‌کنیم و در هر بخشی که امکان پرداختن به این موضوع وجود داشته، از برنامه‏ی سیاسی گرفته تا فرهنگی و حتی کودکان و نوجوانان به این برنامه‏ها پرداختیم. ما در روز پیروزی جهاد برنامه‏های مفصلی پخش می‏کنیم، به خصوص برنامه‏های تولیدی در باره زندانیان دوران جهاد اسلامی افغانستان در زندان‏ها دولتی وقت. زندانیان جهاد ما قشر بسیار مظلومی بودند که بسیار هم سختی کشیده و شکنجه شدند. از جنبه بین‏المللی جهاد مثل مسئله فلسطین و مسئله قدس و دفاع از مسلمانان در سراسر جهان غافل نبودیم، و در موضوع دفاع از ارزش‏های دینی مثل اهانت به قرآن کریم که در آمریکا صورت گرفت، تلویزیون تمدن عکس‏العمل بسیار شدیدی از خود نشان داد.

از سه سال پیش تلویزیون تمدن با تعداد دیگری از رسانه‏های تصویری و رسانه‏های مکتوب افغانستان، مرکز همبستگی رسانه‏ها را با حدود پنجاه عضو راه اندازی کرده. در این مرکز مجموعه‌ای از رسانه‏های ارزشگرا گرد هم آمدند تا با توجه به ضرورت‏هایی که در این قسمت احساس می‏شد، از جمله فرهنگ‏سازی دینی و اجتماعی، همکاری مشترک و موثری را داشته باشند. مثلاً سمینار «دین و رسانه» مدتی قبل برگزار شد که در آن مسئولین دولتی و نمایندگان مجلس هم شرکت کرده بودند و حتی رسانه‏های آزاد نیز از آن استقبال کردند. کتاب‏هایی نیز توسط این مرکز به دست مخاطبان رسیده که در نوع خود کار ارزشمندی بوده است.

نقطه قوت مردم افغانستان، این است که درون‏مایه‏های دینی بالایی دارند. ما از روز اول پخش تلویزیون تمدن، استقبال وسیع مردم را مشاهده کردیم. این موضوع نشان دهنده این است که علی‏رغم تبلیغات سنگین و شبهه آفرینی که توسط رسانه‏های ضد دینی وجود دارد، تسلیم آنها نشدند. نمی‏گویم که کار آن‏ها تاثیرگذار نبوده ولی کم بوده. چون گرایش دینی مردم بسیار عمیق و گسترده است. ما در ماه رمضان و ماه محرم می‏بینیم که سال به سال انگیزه‎‏های دینی مردم هم در بین اهل تشیع و هم در بین اهل سنت گسترش پیدا می‏کند.

در محرم سال گذشته دوستان اهل سنت ما در شهدای صالحین مراسم داشتند، جناب مولوی حق پرست سخنران آن مراسم بود و برای امام حسین و یاران شهیدش روضه خواند. مردم مومن اهل سنت چقدر گریه کردند و ضجه زدند، این اتفاق از تلویزیون‏های افغانستان پخش شد و ما نیز پخش کردیم. پارسال در ماه محرم در روز تاسوعا و عاشورا در پخش زنده خودم به تلفن مخاطبان جواب می‏دادم، چندین مورد از برادران اهل سنت ارتباط گرفته بودند. یکی از انها از پنجشیر بود، و می‌گفت: ما اهل سنت هستیم و با خانواده از طریق ماهواره برنامه‏های شما را می‏بینیم و همه هم گریه می‏کنیم.

ما در روز نیمه شعبان کارشناس اهل سنت دعوت کردیم. او در برنامه مستقیم تلویزیونی، با افتخار گفت دوازده امام، امام ما هم هست، ما نیز اهل بیت را قبول داریم و در منابع روایی وحدیثی خود باب المهدی داریم. آن‏هایی که کوشش می‏کردند همیشه تفرقه بیندازند با این نگاه‏ها نقشه شان نقش بر آب می‏شود.

یادم است در روزهای اول که آیت الله محسنی به شبکه آمد به ما گفت: اینجا محل کار شما نیست، عبادتگاه و مسجد شماست. هرگاه وارد شبکه می‏شوید با چنین حس و انگیزه بیاید. معنای این جملات را حالا بیشتر درک می‏کنیم.

شعار ما اکثریت خاموش است. اکثریت جامعه صدای‌شان شنیده نمی‏شد و کسی به حرف دل شان توجه نمی‏کرد. تلویزیون تمدن هدفش این است که با این قشر فراموش شده حرف بزند و حرف‏های‌شان را گوش داده و انعکاس دهد. اکثریت خاموش، طبقه مظلوم ومستضعف جامعه است که در طول تاریخ هم متعهد بودند و هم دیندار. هم استقلال طلب بودند و هم ایثارگر. همین مردم همیشه توسط حکومت‏ها و سیاست بازان‌ شان به فراموشی سپرده شده بودند و در عین حال از حضور آنها استفاده ابزاری می‏کردند. تلویزیون تمدن کوشش کرد که با آنها ارتباط برقرار کند و برای این‏ها برنامه بسازد.

شاید ما با امکانات اقتصادی با برخی از شبکه‏های غیر دینی قابل مقایسه نباشیم ولی پشتگرمی ما به جامعه ی دین گرای ما است.

یکی از برنامه‏های مهم تلویزیون تمدن، برنامه خانواده با عنوان عطر زندگی بود که با حضور کارشناسان متخصص، با توجه به نیازهای خانواده‏ها منتشر کردیم. برنامه‏هایی را با عنوان « زن و جامعه در نگاه دینی» کوشش کردیم که تولید کنیم، بعضی از قسمت‏های آن تولید و نشر شده است. به دلیل این که در وضعیت جدید افغانستان، زن، مظلوم است، آن هم به دلیل برداشت نادرستی که در جامعه نسبت به زنان وجود دارد. از طرفی دیگر کسانی که در این ده سال گذشته وارد جامعه افغانستان شده‌اند. این جمع به نوع دیگری به زنان مسلمان افغانستان ظلم می‏کنند. این‏ها الگو و راه غلطی را به زنان ما نشان می‏دهد.

در گذشته فضای هنری سینما و رسانه‏های افغانستان به شدت تحت تاثیر فضای سینمایی و رسانه‏ای هند و غرب بوده. اما در این پنج شش سال گذشته قطب جدیدی به این مجموعه اضافه شده که این موضوع را تا حدی تعدیل کرده و آن سریال‌ها و فیلم‏های سینمایی ایران است. اگر چه پای سریال‏های ترکیه‏ای نیز در سال‌های اخیر به رسانه‏های ما رسیده است. حالا ما در رسانه‏های افغانستان سه قطب سینمایی و هنری را می‏بینیم که آثارشان پخش می‏شود.  هند، غرب و ایران. جالب است بدانید که رسانه‏های دینی بیشترین فیلم و سریال شان ایرانی است ولی امروز اکثر رسانه‏های ضد ارزشی نیز از فیلم و سریال‏های ایرانی به دلیل حفظ مخاطب بهره می‏برند.

خودما فیلم‏ها و سریال‏های خارجی را که زنان در آن بی حجاب باشد مطلقا پخش نمی‏کنیم. هر شب دو تا سریال ایرانی را برای مخاطبان خود در فاصله زمانی دو ساعت پخش می‏کنیم. غیر از آن در شبهای پنجشنبه و جمعه دو تا سریال ایرانی داریم که به صورت هفتگی پخش می‏شوند. بیش از 95 در صد فیلم‏ها و سریال‏های ما ایرانی هستند.

جوانان ما واقعا تشنه هستند، تشنه‏ی فهمیدن و دانستند. خلاء اصلی ما کارشناس کاربلد است. به طور مثال پارسال که شروع کردیم به پخش سریال مختار نامه، بعد از پایان هر قسمت یک بحث تحلیلی در تلویزیون داشتیم. ما در آن نشست‏ها با مشکل فقدان کارشناس تاریخ اسلام مواجه شدیم. مانده بویم که چه کار کنیم. کسانی را که دعوت می‏کردیم شخصیت‏های شاخصی بودند. فلسفه، منطق، تفسیر و فقه را خوب بلد بودند، ولی در بحث تاریخ اسلام متخصص نبودند.

مدیریت کلان فرهنگی کشور متاسفانه بسیار خراب است. مسئولان ما امروز در گیر بحث‏های اصلی و کاربردی نیستند، درگیر بحث‏های حاشیه‏ای هستند. بحث‏هایی که مغایر با فرهنگ دینی و ملی ما است. بحث‏های سَمتی، زبانی و حتی قومی.

مسئول فرهنگی کشور در مجلس سنای افغانستان شرکت می‏کند و وقتی از او پرسیده می‏شود که چرا اکثر رسانه‏های تلویزیونی ما فیلم‏های مبتذل پخش می‏کنند، با بی‏تفاوتی می‏گوید: «اگر ما به آن‏ها اجازه پخش چنین فیلم‏هایی را ندهیم، جوانان به جاهای دیگری رجوع می‏کنند. به اینترنت دسترسی دارند و به ماهواره‏ها روی می‏آورند. ما شدیدا به  موضع گیری آن مسئول کلان فرهنگی کشور واکنش نشان دادیم. که البته فهمیدم به شدت تحت فشار واقع شده که شخصاً خودش تلفن زد و از ما گله‌مند بود. از تلویزیون تمدن به خاطر تاثیرگذاری‏ها و مقبولیت که در نزد جامعه دارد حساب هم می‏بُرد. حتی داخل وزارت تحت امرش نیز اختلاف نظرهایی به وجود آمد.

حدود دو سال پیش مسئولین رسانه‏های خصوصی با وزیر قبلی اطلاعات و فرهنگ جلساتی داشتند. آن زمان فشار‏های بسیاری از جانب شورای علمای شیعه و سنی بر شخص وزیر وارد شده بود و سر انجام بعد از چند جلسه تصمیم گرفته شد که از جانب وزارت اطلاعات و فرهنگ پخش سریال‏هایی که در پی ترویج ابتذال بود و یا به نوعی شرک و بت پرستی را تبلیغ می‏کرد، به کلی قطع شود. مسئول یکی از شبکه‌ها که شبکه‏اش سریال مبتذلی را پخش می‏کرد در جلسه حضور داشت. او گفت: «من به شما قول می‏دهم که از فردا سریال را پخش نکنم با فلان تلویزیون چه کار می‏کنید. اگر آقای خلیلزاد (سفیر آمریکا) به شما زنگ زد که چرا از پخش سریال جلوگیری کردید، می‏توانید جواب او را بدهید؟!» حدودا سه ماه جلسه‏ای دیگری دایر شد، چون مشکل حل نشده بود و کار به قضایای حقوقی کشید و دادگاهی شد. همان شخص دوباره آمد و گفت سه ماه پیش این سخن را من در حضور شما گفتم و حال هم این کارشکنی‏ها صحت حرف مرا تایید می‏کند. آن‏جا من شاهد بودم که وزیر اطلاعات و فرهنگ ما سکوت کرد.

 حرف آخر من این است، کسانی که در عرصه هنر استعدادی در خود شان می‏بینند و تمایل دارند که در این عرصه کار کنند، بیایند. کشور ما واقعا به این افراد نیاز دارد. درست است که تلویزیون تمدن و شبکه‏های دیگر دینی وجود دارند ولی ما به برنامه سازان قوی، با تفکر عالی دینی و مهارتهای تخصصی هنری و رسانه‏ای نیاز ضروری داریم.

تلویزیون دانشگاه است و برنامه سازانش اساتید آن. جامعه ما دینی است ولی ممکن است که آگاهی‌های دینی بسیار عمیق نباشد. بنا بر این رسالت اصحاب فرهنگ و هنر در جامعه ی ما بسیار سنگین است.